Królowa Bona
Bona Sforza d’Aragona urodziła się 2 lutego 1494 r. w Vigevano jako córka Giana galeazza Sforzy i Izabeli Aragońskiej. Pochodziła z możnego rodu Sforzów – książąt Mediolanu. W młodości, pomimo przedwczesnej śmierci ojca i przejściowych problemów finansowych matki odebrała niezwykle staranne wykształcenie w dzidzinie historii, prawa, administracji i teologii. Czytywała dzieła Wergiliusza i Cycerona w oryginale. Znała także grekę, władała językiem hiszpańskim. Od wczesnego dzieciństwa cechowała ją ambicja, upór i oszczędność oraz umiejętność wywierania wpływu na ludzi. Jej matka dążyła do jak najkorzystniejszego wydania Bony za mąż, głównie w celu odzyskania własnej pozycji politycznej po śmierci męża. Pierwsze próby nie powiodły się, ale jej konsekwencja w dążeniu do celu dała w końcu oczekiwany rezultat: dzięki poparciu Habsburgów doprowadziła do małżeństwa córki z owdowiałym królem Polski Zygmuntem. Związek małżeński został zawarty w Krakowie 18 kwietnia 1518 r. Natychmiast po ślubie Bona aktywnie włączyła się w politykę państwa. Wraz z możnowładcą Kmitą i biskupem Gamratem stworzyła na dworze własne stronnictwo przeciwne wrogim Polsce Habsburgom. Po śmierci Władysława Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem w 1526 r. poparła skutecznie Jana Zapolyę jako kandydata na tron Węgierski – znowu przeciwko Habsburgom. Starała się także ograniczyć wpływy Hohenzollernów w Polsce. Dążyła do ostatecznego rozwiązania problemu Prus Książęcych poprzez włączenie ich do Korony oraz do przyłączenia Śląska w zamian za swoje dziedziczne księstwo Bari i Rosano. Tego ostatniego pomysłu nie poparł jednak król Zygmunt. Jej polityczne ambicje nie przypadły do gustu możnowładcom polskim, którzy starali się na wszelkie sposoby oczernić ją w oczach króla i obcych dworów. Przypisywano jej wiele zbrodni, jak otrucie ostatnich książąt mazowieckich, Elżbiety Rakuszanki, Barbary Radziwiłówny. Oskarżano o rozwiązły tryb życia przed zamążpójściem. Mądry król nie dawał temu jednak wiary, a w żonie podziwiał nie tylko jej urodę, ale i roztropność, czego najlepszym dowodem było przekazanie jej Mazowsza jako oprawy po przyłączeniu go w 1526 r. do Korony. Królewski dar niezmiernie ucieszył Bonę, ponieważ do jej ulubionych rozrywek poza tańcem należały polowania, a mazowieckie ziemie słynęły z lasów obfitujących w zwierzynę. Królowa nie potraktowała jednak tych ziem jedynie jako terenów łowieckich. Bardzo je lubiła, często odwiedzała, ale zarządzała nimi z Krakowa. Gospodarzyła sprawnie i ze znajomością rzeczy. Dbała o miasta i chłopów, wyznaczała uczciwych starostów, którzy w jej imieniu sprawowali sprawiedliwe rządy nad poddanymi, budowała zamki obronne i uzbrajała je, fundowała kościoły, nadawała przywileje miastom by mogły się swobodnie rozwijać. Nie zapominała przy tym oczywiście i o własnych dochodach, które czerpała z różnych podatków i ceł, głównie z myt, nakładanych jednak z umiarem, aby nie hamowały rozwoju jej ziem. Dzięki temu zebrała w czasie pobytu w Polsce ogromny majątek. W 1548 r. zmarł król Zygmunt. Wówczas Bona – pozostająca od dawna w otwartym konflikcie z synem – postanowiła na stałe przenieść się z Krakowa do Warszawy i zamieszkać w tamtejszym zamku wraz z trzema córkami. Nie miała już takich wpływów na dworze jak dawniej (zmarł również jej najpotężniejszy sprzymierzeniec na dworze – biskup Gamrat), a konflikt z Zygmuntem Augustem nasilał się coraz bardziej. Bona zaczęła myśleć o powrocie do Włoch. Pomysł ten zrealizowała na początki 1556 r., wywożąc z Polski cały swój ogromny majątek. Planowała, że w zamian za pożyczenie królowi Hiszpanii 430 000 dukatów otrzyma od niego urząd namiestnika Neapolu. Przeliczyła się jednak bardzo - nie otrzymała ani urzędu ani zwrotu pieniędzy, a kiedy zaczęła się ich stanowczo domagać – została otruta przez jednego ze swych najbardziej zaufanych dworzan – Jana Lorenzo Pappacoda. Zmarła 19 listpoada 1557 r. w Bari.